Çift Emekli Maaşı

Anayasa Mahkemesi, hem babadan hem de eş üzerinden çift emekli maaşı alınması hakkında önemli bir karara imza attı. Mahkeme, SGK’nın eşten maaş aldığı gerekçesi ile babadan dolayı alınan maaşı iptal edip geriye dönük borç çıkarmasını hak ihlali saydı.

Sosyal güvenlik sistemi vefat eden sigortalıların geride kalanlarını da koruma altına alacak önemli imkanlar temin ediyor. Bunlardan en önemlisi dul ve yetim maaşı. Üstelik bu haktan, emekli maaşı almakta olanlar dahi yararlanıyor. Bir başka ifade ile de çift maaş bağlanıyor. Bazı istisnai durumlar içerisinde bağlanan maaş sayısı üçe kadar yükseliyor. Anayasa Mahkemesi bu konuda önemli bir karar açıklamış durumda.

OLAY NASIL GELİŞTİ?
Karara neden olan olay şu şekilde gelişti:

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK),bir vatandaşa (kadın) başvurusu üzerine 2007 yılında vefat eden eşinden dolayı, 2010 senesinde de vefat eden babasından dolayı maaş (ölüm aylığı) bağladı. SGK 2014’te ise babadan dolayı alınan maaşı, hatalı bağlandığı gerekçesi ile iptal edip, 25 bin 194 lirayı yersiz ödeme gerekçesi ile yasal faiziyle geri talep etti. Bu kapsam doğrultusunda İş Mahkemesi’nde de dava açtı. Fakat mahkeme davayı reddetmiş durumda.

BİREYSEL BAŞVURU YAPTI
SGK karar aleyhine istinaf yoluna başvurdu. Bölge Adliye Mahkemesi, başvuruyu faiz talebi yönünden reddetti fakat ödenen bedeller doğrultusunda kabul etti ve alacağın tahsiline kesin olarak karar vermiş durumda. Vatandaş ise büyük bir ekonomik külfet altında kaldığını savunarak Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. Başvuruyu değerlendiren Yüksek Mahkeme, mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmetti ve o günün düzenlemelerine göre de iki ayrı maaş bağlanmasına engel bulunmadığına dikkatleri çekti.

BİRDEN FAZLA ÖDEME ALMAK KİMLERİN HAKKI?
2008 ÖNCESİ VE SONRASI

En çok kafa karıştıran içeriklerin başında gelen çift maaş ile ilgili mevcut yasalar, sınırları belirlemiş durumda. Öncelikle hangi statüde olursa olsun, sigortalının vefatı durumunda geride kalanlara emekli aylığı bağlanıyor. Bu noktada çalışma yılı ve sigortalılık süresi de oldukça önemli. Geri kalanlara maaş bağlanabilmesi için memur ya da Bağkur’lu sigortalının Ekim 2008 yılından sonra ölmesi halinde en az 1800 gün prim ödemiş olması şartını yerine getirmesi gerekiyor. Ekim 2008 tarihinden sonra ölen sigortalının SSK’lı olması durumunda, 5 yıldan beri sigortası bulunması ve 900 gün prim ödemiş olması şart.

TARİHLERE DİKKAT EDİLMELİ
Bağkur’lu sigortalının Ekim 2008 tarihinden önce ölmesi durumunda 1800 gün prim ödemiş olması yeterli. Bu şartlar yerine getirilmiş ise; geri kalanlara maaş bağlanabiliyor. Başta sigortalının eşi (erkekler de dahil) ve çocukları olmak üzere belli şartlar dahilinde anne – babaya da maaş bağlanıyor. Çift maaş hususunda iki önemli ayrıntı var. Ilki, ister eş olsun ister annebaba, vefat eden sigortalı kişilerin 1 Ekim 2008 tarihi öncesi mi sonrası mı vefat ettiği. Diğeri de sigorta statüleri yani bir başka ifade ile SSK’lı mı Bağkur’lu mu Emekli Sandığı’na mı tabi oldukları.

ÜÇE KADAR İSTİSNASI VAR
Bazı durumlarda emekli kadının üç farklı emekli maaşı alma hakkı var oluyor. Kendi çalışmasından dolayı da SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünün ardından dul aylığı alan kadın, Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Yani bu durumda üç maaşa da hak kazanıyor. Dikkat edildiği takdirde burada maaşlar ‘üç farklı sigorta sistemine göre’ bağlanıyor.

2008 YILINDAKI SİGORTA TÜRÜNE GÖRE KURALLAR
Çocuklara, anne veya babadan aylık bağlama durumu:

Anne – babanın ölümünün 30 Eylül 2008 tarihi sonrası olması halinde;

Çocuk ile vefat eden anne – baba SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı bağlanır.

Her ikisi Bağkur’lu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı ödenir.

Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır.

Her ikisi de 1 Ekim 2008’den önce memur olan yani eski memursa yüksek maaş ödenir.

Her ikisi de 1 Ekim 2008’den sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın ise yarısı bağlanır.

Anne ve babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, diğeri Emekli Sandığı’na tabi ise yetim, iki maaşı tam alır.

EŞ VE ANNE-BABADAN AYLIK BAĞLAMA DURUMU
1-Ölümlerden biri 1 Ekim 2008 öncesi ise;

İkisi SSK’lı ise yüksek olan maaş tam, düşük olan yarım ödenir.

İkisi de Bağkur’lu ise yüksek olan maaş bağlanır.

İkisi de memur ise tercih edilen aylık bağlanır.

Sigorta statüleri farklı ise tam maaş bağlanır.

2-Ölümlerden ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise;

Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir.

İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir.

İkisi de Bağkur’lu ise tek maaş ödenir.

İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den önce başladıysa, tercih edilen aylık tam ödenir.