EYT’de gelinen son durum: Tek formül

Bakan Bilgin açıklamasında; “Hollanda, Almanya modellerinden bahsedilmekte, bu doğru değil. Şu an masamızda sadece tek bir tane EYT formülü var. Daha çalışmamız sürüyor, bir çok aşamadan daha geçilecek” ifadelerini kullandı. Bakan Bilgin belli bir yaş sınırı mı olacak sorusunu ise; “Bakalım” şeklinde cevapladı.
Kulislerde konuşulan formüle dair derlenen detaylar şu şekilde…
Milyonlarca insan tarafından beklenen EYT’de sona doğru gelinirken, toplanan son kabine akabinde, Çalışma Bakanı Vedat Bilgin’in açıklamaları dikkat çekti. Bu açıklamalardan ilki EYT ile ilgili idi.
BU TEK FORMÜL NEDİR?
Tahminlere göre; erkeklerde 9 bin gün, kadınlarda 7 bin 200 gün yani 25 yıl ve 20 yılın tamamlanması şartını taşıyan herkes, 8 Eylül 1999 öncesinde işe girmişse emekli edilecekler. Bunu bekleyen Türkiye’de 1 milyon kişinin olduğu ve her yıl 450 bin kişinin de emekli olduğu belirtilmekte. 2023 yılı başında bu formülün detaylarının tamamlanması ve hayata geçmesiyle beraber, 2023 yılı için Türkiye’de 1.5 milyon kişinin emekli olması beklenmekte.
Muhtemel formülün bu olduğu beklense de, başka formüllerin de gündeme gelme olasılığı var. Çalışmanın tamamlanması ve ana hatlarının belirlenmesinden sonra öneri Cumhurbaşkanlığı onayına sunulacak ve ve sonrasında da meclis gündemine taşınacak.
Erkekler için bahsi geçen 25 yıl şartı, 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar için tamamlanmış durumda. 8 Eylül 1999 tarihine kadar sigortalı olanların ise 25 yılını tamamlanması bekliyor.
PRİM ŞARTI 5000’DEN BAŞLIYOR
Prime dair şart incelendiğinde ise; 5000 ile 5975 gün arasında değişkenlik gösteriyor. Prime dair gün şartında ilk defa işe girilen tarih belirleyici unsur. Hal böyle olunca da, primi eksik olanlar için hem kısmi emeklilik imkanları, hem de borçlanma fırsatları söz konusu olabiliyor. Bunlar ise; erkekler için askerlik, kadınlar için doğum borçlanması. Bu sayede prim gününü tamamlamak mümkün olabiliyor. Yine buna ilaveten, yurt dışı borçlanması, isteğe bağlı sigorta ve Bağ-Kur için ihya gibi imkanlar da söz konusu olabilecek.
SON 7 YIL ŞARTI DEDİKLERİ NEDİR?
EYT’ nin kapsamı belirlenirken, farklı kurumlarda çalışması mevcut olanlar açısından da bir değerlendirme söz konusu olabiliyor. 8 Eylül 1999 öncesinden Bağ-Kur’lu olarak işe girişi olanlar, Emekli Sandığı kapsamındaki memurlar, SSK da dahil olmak üzere her üç kurumda farklı zamanlar da farklı prim günlerini kazanmış olanlar açısından da yeni bir düzenleme söz konusu olacak.
Önce SSK’lı olup sonra Bağ-Kur, ya da tam tersi öncesinde Bağ-Kur kapsamında olup sonra SSK’lı olanlar, ya da bir önceliğe tabii olanlar açısından emekli olunacak kurumun primleri de emeklilikte önemlilik arz ediyor. 2008 yılına kadar farklı kurumlarda çalışanlar açısından ise, son 7 yıllık sigortalılık süresi önemli bir etken. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ancak sonrasında farklı kurumlara (Bağ-Kur, Emekli Sandığı, SSK gibi) geçiş yaparak, çalışmaya devam etmiş olanlar için de son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılmak suretiyle şartlara uygunlukları belirlenecek.
Son 7 yıllık sigortalılık süresi boyunca da en fazla ( 3,5 yıl ve üstü) hangi kurumdan prim girişi yapılmış ise o kurum şartlarına göre emekli edilecek. Burada son kurumdan yatırılan 1.261 gün de fazlasıyla önemli. Burada bahsi geçen 7 yıllık sigortalılık süresinden kasıt ise, son 7 yıl değil, sigortalı olarak geçirilmişmiş son 7 yıl.
Örneğin 2000-2005 yılları arasında çalışmış bir sigortalı, sonrasında çalışmasına ara vermiş ve 2012yılında yeniden başlayarak, 2015 yılına değin çalışmış. Dolayısıyla burada bakılacak olan süre, 2012-2015 yılları arasındaki ile 2003-2005 arasındaki süreleri kapsayacaktır. Bu sürelerde hangi kurumun prim günü daha fazla ise o kurumun emeklilik şartlarına tabii olunacaktır.
BAĞ-KUR’DA 9000 GÜN DETAYI
Bir gazetenin haberine göre; 7 yıllık sürenin akabinde, Bağ-Kur kapsamına dahil olanlar, ya da 8 Eylül 1999 öncesinde Bağ-Kur’lu olarak çalışma hayatına başlamış ve halen de Bağ-Kur’da devam edenler açısından yaş şartı SSK ile aynı olacak iken, prim şartı değişecek. Bağ-Kur için emekliliğe esas prim şartı erkeklerde 9000 gün (25 yıl) kadınlarda ise 7200 gün (20 yıl) olarak belirlenecek. EYT kapsamında prim şartını tamamlamış olma zorunluluğu getirildiğinde, Bağ-Kur’lular için 9000 gün ve 7200 gün şartları geçerli oluşmuş olacak.
EMEKLİ SANDIĞINDA 2002 YILI NEDEN ÖNEMLİ
8 Eylül 1999 tarihi öncesinde ilk kez memuriyet hayatına adım atmış olanlar açısından durum irdelendiğinde ise; 23 Mayıs 2002 tarihi daha bir önem kazanmakta. Bu tarihe göre erkeklerde 25 yıl kadınlarda ise 20 yıllık kesenek süresinden kaç yıl kaldığına bakılacak. Eğer burada 22 yıldan fazla bir süre söz konusu ise yaş şartı erkekler için 60 a yükselecek. 15-17 yıl arasında ise erkeklerin yaş şartı 54 olmuş olacak.
Eğer kalan süre 6-8 yıl arasında bir süre ise, bu kez yaş şartı erkeklerde 48’e kadar düşecek. Bu sürenin 2 yıl ve daha az kalması durumuna uyanlarda ise, 44 yaş şartı aranacak.
Kadınlar açısından durum irdelendiğinde ise, 23 Mayıs 2002 tarihi kriter olacak ve 20 yıllık sürenin dolmasına kaç yıl kaldığına bakılarak yaş hesabı yapılacak. Burada 2 yıl ve daha az süre varsa 40 yaş şartı belirlenecek. 7-8 yıl arasında kalanlarda 46 yaş, 12-13 yıl arasında kalanlarda ise 51 yaş şartı aranacak. Eğer ki, 17 yıldan fazla bir süre söz konusu ise yaş şartı 58’e kadar çıkacak.
Hesaplama yapılırken de; 23.05.2002 tarihi baz alındığından, işe giriş tarihinizden itibaren erkekler için 25 yıl kadınlar için ise 20 yıl süresine bakılacak. Bu süre ne kadar kısa olursa, yaş şartıda o kadar düşecek. Kadılar 40-58 yaşları aralığında, erkekler ise 44-60 yaşları aralığında emekli olabilecek.